Чаму беларусам могуць зменшыць пенсію

На суму пенсіі ўплывае вельмі шмат чыннікаў, добрасумленны працадаўца ў 90-я гады таксама.

На тое, колькі беларус будзе атрымліваць пенсіі, уплывае шмат чыннікаў. Гэта агульны і страхавы стаж працы, велічыня заробку на працягу 30 гадоў, наяўнасць або адсутнасць дэкрэтнага адпачынку, важна нават тое, наколькі добрасумленны быў былы працадаўца, ці здаў ён у архіў дакументы пасля ліквідацыі фірмы.

Агульны стаж працы для пенсіі, што ўваходзіць у агульны стаж

Права на працоўную пенсію паводле ўзросту маюць мужчыны з 63 гадоў пры агульным стажы працы не менш за 25 гадоў, жанчыны з 58 гадоў пры агульным стажы працы не менш за 20 гадоў, нагадалі ў Міністэрстве працы і сацабароны. Пры гэтым максімум працоўных гадоў, якія залічаць пры назначэнні пенсіі, - 45 гадоў для мужчын і 40 гадоў для жанчын. Натуральна больш гадоў працавалі - большы будзе і сума пенсіі.

Што змяшчае агульны стаж? Агульны стаж змяшчае не толькі час працы, але і вучобу на дзённым у ВНУ, ССНУ, прафтэхкаледжы, дэкрэтны адпачынак (але не больш за 12 гадоў), догляд пажылога хворага сваяка, а таксама рэгістрацыю ў якасці беспрацоўнага (але не больш за 6 месяцаў). Гэты час залічаць ў агульны стаж, але не ў страхавы.

Пенсія ў 2025: 20 гадоў страхавога стажу, выплата ўнёскаў у ФСАН

Абавязковай умовай для атрымання пенсіі ў Беларусі з'яўляецца таксама наяўнасць страхавога стажу, гэта час, калі працаўнік і прадпрыемства, на якім ён працаваў, плацілі ўнёскі ў ФСАН. У 2025 годзе з выхадам на пенсію трэба мець не менш за 20 гадоў страхавога стажу. Чым менш такога стажу - тым меншая будзе пенсія.

Калі страхавога стажу ёсць не менш за 10 гадоў, але ніяк не 20 гадоў, то такія работнікі змогуць атрымаць пенсію ў 60 гадоў - жанчыны і ў 65 - мужчыны. І пенсія гэтая будзе значна меншая за сярэднюю ў краіне. Сума пенсіі пры няпоўным страхавым стажы будзе залежыць ад таго, колькі гадоў плацілі страхавыя ўнёскі. Напрыклад, пенсія з 10 гадамі страхавога стажу будзе меншай, чым, напрыклад, з 18 ці 19 гадамі.

З 10 гадамі страхавога стажу пенсія складзе 73% бюджэту пражытковагамінімуму пенсіянера (у лістападзе 2024 года гэта было амаль 233 рублі). За кожны год страхавога стажу звыш 10 гадоў пенсія дадаткова павялічваецца на 3% бюджэту пражытачнага мінімуму пенсіянера (амаль на 9,5 рубля), але не больш за да 100% БПМ пенсіянера (гэта 319,93 рубля ў лістападзе 2024).

Можна параўнаць з сярэдняй пенсіяй у Беларусі, якая цяпер складае 930 рублёў на месяц, і зразумець, што адсутнасць 20 гадоў стажу з выдаткаваннем унёскаў у ФСАН аўтаматычна змяншае пенсію амаль ў 3-4 разы.

Заробак меншы за мінімальны і поўны год страхавога стажу

Праца за невялікія грошы, у 2025 годзе, менш чым за 726 рублёў на месяц, не дасць сфармаваць год страхавога стажу.

Спецыялісты Міністэрства працы і сацабароны звярнулі ўвагу, што важны не толькі сам факт выплаты ўнёскаў у ФСАН, але і сума заробку, з якога робяцца гэтыя ўнёскі. Для ўключэння ў страхавы стаж перыядаў працы ў поўным аб'ёме, гэта значыць, за год памер заробку не павінен быць ніжэйшы за вызначаны мінімальны заробак. Калі ж чалавек зарабляў менш мінімальнага, то ў страхавы стаж гэты час будзе залічаны згодна не з календаром, а з выкарыстаннем карэкцыйнага паніжальнага каэфіцыента. Напрыклад, адпрацаваўшы з маленькім заробкам год можна атрымаць у страхавы стаж лічаныя месяцы.

Разлік індывідуальнага каэфіцыента заробку для пенсіі

З выхадам на пенсію кожнаму пенсіянеру разлічваюць індывідуальны каэфіцыент заробку. Гэта прапорцыя штомесячнага фактычнага заробку за апошнія 30 гадоў працы і сярэдняга заробку у краіне за тыя ж месяцы і гады.

Індывідуальны каэфіцыент заробку залежыць ад колькасці адпрацаваных гадоў і ад сумы заробкаў у гэтыя гады. Чым больш і таго і іншага - тым лепш і сытней будзеце жыць на пенсіі.

Час дэкрэтнага адпачынку ў пенсію ўлічваецца з каэфіцыентам 0,4

У Міністэрстве працы і сацабароны расказалі, як улічваецца дэкрэтны адпачынак падчас прызначэння пенсіі. Час такога адпачынку дакладна ўвойдзе ў агульны стаж і будзе ўплываць на суму пенсіі.

Ёсць тлумачэнні таму, чаму час дэкрэтнага адпачынку не ўваходзіць у страхавы стаж. Спецыялісты міністэрства адзначылі, што ў гэтыя перыяды абавязковыя страхавыя ўнёскі не выплачваліся і менавіта таму страхавы стаж за гэты час і не фармаваўся.

Але дэкрэтны адпачынак не значыць, што жанчыне догляду маленькага дзіцяці залічаць 0 пры разліку пенсіі. Ёй гэтыя гады ці месяцы палічаць з паніжальным каэфіцыентам 0,4. Напрыклад, калі да дэкрэту жанчына атрымлівала сярэдні заробак у краіне, то індывідуальны каэфіцыент яе заробку роўны 1, а падчас дэкрэтнага адпачынку ёй налічаць 40% ад сярэдняга заробку у краіне на той час (а менавіта каэфіцыент будзе роўны 0,4).

Праца пасля пенсіі: як уплывае на суму выплат

Калі пенсію налічылі, а чалавек працягвае працаваць, то гэтай сваёй працай на памер пенсіі ён ужо ніяк не паўплывае, то бок большай яна не стане. У Міністэрстве працы і сацабароны растлумачылі, што калі ў перыяд працы пенсіянер атрымліваў пенсію, то гэты час не можа ўлічвацца ў стаж.

Згодна з заканадаўствам Беларусі, час працы пасля назначэння пенсіі з узросту, а таксама пасля прызначэння датэрміновай пенсіі (напрыклад, за працу з асаблівымі ўмовамі, шматдзетнай маці, маці дзіцяці-інваліда), залічваецца ў стаж для вызначэння сумы пенсіі толькі ў тым выпадку, калі пенсіянер не атрымліваў пенсію ў гэты перыяд.

Нядбайны працадаўца можа даць 0 у разліку пенсіі

З выхадам на пенсію ў 2025 годзе давядзецца ўспомніць усіх працадаўцаў, якія былі ў вас за апошнія 30 гадоў. Пры гэтым тыя, што былі апошнія 22 гады (з 2003) - зафіксаваныя ў ФСАН. Важна знайсці тых, хто быў з 1995 да 2002 уключна. Ідэальна, калі фірма ці прадпрыемства існуе і цяпер, тады запытаць звесткі пра свой заробак за гэтыя гады не будзе цяжка.

Горш, калі прадпрыемства ці фірму ліквідавалі, тады запыт трэба будзе даслаць у архіў. Зусім дрэнна, калі прадпрыемства ці фірму ліквідавалі без здачы дакументаў у архіў. У гэтым выпадку, каб не налічылі 0 пры разліку пенсіі, давядзецца ісці ў суд.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]