«Ёсць краіны, зацікаўленыя ў змене Лукашэнкі»

У беларусаў шмат хаўруснікаў.

ЗША і Украіна на перамовах у Савудаўскай Арабіі ўзгаднілі прапанову аб 30-дзённым замірэнні. Найбліжэйшым часам яго прадставяць Расеі. Як ва Украіне адрэагавалі на вынікі перамоў? Навошта расейская прапаганда выкаціла Пуціна ў вайсковай форме? Чаму Лукашэнку выклікалі ў Маскву? Пра гэта і не толькі сайт Charter97.org пагаварыў з кандыдатам філасофскіх навук, кіраўніком украінскага Цэнтра беларускіх камунікацый Максімам Плешкам:

- Украіна ў нейкай ступені перавярнула міжнародны дыпламатычны парадак дня. Калі раней ЗША ціснулі на Зяленскага і Украіну, то зараз сітуацыя змянілася, мяч перададзеныя на расейскую палову поля. Пра гэта казалі прэзідэнт Зяленскі, амерыканцы, дзяржсакратар, нават Трамп адзначыў, што зараз усё залежыць ад расейцаў.

Для Украіны падзеі, якія адбываліся цягам апошніх двух тыдняў, былі вельмі цяжкія як палітычна, так і маральна, і для грамадзян Украіны гэта было няпроста. Мы занялі пазіцыю, што гатовыя спыніць агонь, спыніць вайну. Цяпер няхай амерыканцы паспрабуюць пагаварыць пра гэта з Пуціным.

«Трэба быць моцнымі ў гэтым свеце, акуламі»

Сітуацыя змянілася, але для ўкраінцаў, скажу так, адбылося першае сталенне ў 2014-м годзе, а пасля ў 2022-м годзе ўжо канчаткова быў развеяны міф пра «старэйшага брата», які нам навязвалі 300 гадоў, і вам, беларусам, і нам.

Мы з вамі, маладыя нацыі, так ці інакш шукаем нейкага свайго сімвалічнага «бацьку» ці «старэйшага брата», як гэта можна назваць у псіхааналізе. І мы знайшлі такога на Захадзе, у Еўропе і ў ЗША.

І паступова, вядома, да нас прыходзіла расчараванне і прасвятленне, што там няма ніякіх братоў, у кожнага свае інтарэсы, кожны гуляе за сябе. Апошні канфлікт, які адбыўся ў Авальным кабінеце, змена рыторыкі, калі мы зразумелі, што нас спрабуюць проста размяняць у сваіх глабальных інтарэсах, выклікаў псіхаэмацыйны крызіс, крах вобраза «старэйшага брата», якога мы знайшлі на Захадзе.

Таму адбылося сталенне ўкраінскага грамадства. Мы ўсвядомілі - і экспертная супольнасць, і простыя людзі - гэта дайшло да ўсіх наўпроставым тэкстам: мы самі за сябе, мы дарослыя, і няма на каго спадзявацца, няма на каго разлічваць. Трэба быць моцнымі ў гэтым свеце, акуламі.

- Як вы адзначылі, нармальнага адказу з боку Крамля не было, але пры гэтым расейская прапаганда выкаціла ўчора Пуціна ў вайсковай форме. Ці можна ўспрымаць гэта як свайго кшталту адказ на прапанову аб замірэнні?

- Відавочна, што рэакцыя расейскай прапаганды была разгубленай. Яны дзень знаходзіліся ў замяшанні. Праз гадзіну пасля заяў у G20, пасля слоў Зяленскага і Трампа, яны паказвалі прагноз надвор'я, рэпартажы з франтоў, але нічога не казалі аб прынятых пастановах. Гэта значыць, яны былі ў разгубленасці. Затым Захарава, прэс-сакратарка МЗС РФ, сказала нешта накшталт: «Не чакайце ад нас навін з-за мяжы, усе навіны будуць з Расеі, мы самі будзем прымаць пастановы».

Насамрэч гэта можна ўспрыняць як спробу «надзімаць шчокі», рабіць выгляд моцнай пазіцыі, але нічога моцнага ў гэтым няма. Гэта спроба захаваць твар, паказаць, якія яны моцныя, хаця фактычна нічога канкрэтнага не сказана. І зараз для іх гэта сур'ёзны выклік.

Абураны Трамп мае шмат магчымасцяў абрынуць Расею за некалькі месяцаў

З аднаго боку, яны хочуць ціснуць, наступаць і біць, а з другога - ёсць Трамп, які хоча спыніць вайну. Пайсці на канфрантацыю з Трампам для іх азначае страціць тыя рэверансы і добрыя знакі, якія ён ім падаваў - не толькі публічна, але і кулуарна. Відавочна, што перамовы вядуцца, і ў іх ёсць пра што казаць.

І зараз Трамп можа раззлавацца. А раззлаваны Трамп, насамрэч, мае шмат магчымасцяў абрынуць Расею за найбліжэйшыя некалькі месяцаў. Гэта кршты нафты, узмацненне санкцыйнага рэжыму, перадача Украіне дальнабойнай зброі. І, у прынцыпе, за некалькі месяцаў Расея можа абрынуцца. Нагадаю, яшчэ паўгода таму кіраўнік украінскай выведкі Буданаў казаў, што эканоміка Расеі знаходзіцца ў такім стане, што ў 2025 годзе ім крытычна важна скончыць вайну.

«Кітай мяняе сваю пазіцыю, раней такога не было»

Тут трэба адзначыць рэакцыю Кітая на гэта ўсё. Кітайскія журналісты ўжо здымаюць сюжэты з украінскага боку лініі фронту - аб тым, як украінскія сілы наносяць удары па расейскай тэрыторыі. Раней такога не было, кітайцы здымалі толькі з расейскага боку, а зараз у фокусе з'явілася і Украіна.

Відавочна, Кітай заўважыў расейска-амерыканскі разварот. Ні для каго не сакрэт, што задача Трампа - адарваць Расею ад Кітая. Таму Кітай зараз мяняе сваю пазіцыю. Як кажуць у Адэсе, «будзем паглядзець». Сітуацыя разгортваецца вельмі цікава.

- Сёння Лукашэнка ляціць да Пуціна ў Маскву. Зразумела, што яны будуць абмяркоўваць гэтыя перамовы. Што чакаць ад гэтай сустрэчы? Ці можа Пуцін выкарыстоўваць яго, як вы сказалі, каб выкаціць нейкую лухту ці для эскалацыі?

- Вядома, можа. Мы з вамі зараз можам толькі варажыць «на кававай гушчы». Скажам аб'ектыўна: Пуцін і Лукашэнка стварылі так званую «саюзную дзяржаву», яны звязаныя. Іх выжыванне залежыць адзін ад аднаго.

Беларусь з'яўляецца плацдармам, пагражае не толькі Украіне, але і краінам Балтыі. Мы цудоўна разумеем, што наступная вайна, магчыма, будзе супраць краін Балтыі. Відавочна, што такія сцэнары Пуцін пралічвае, у гэтым плане Беларусь - унікальны плацдарм.

«Беларусь заўсёды знаходзілася ў еўрапейскай цывілізацыйнай прасторы»

Для Захаду, краін Балтыі, Польшчы і Украіны важна, каб расейская прысутнасць у Беларусі скарацілася. Нават за цяперашнім марыянеткавым рэжымам Лукашэнкі, калі ён утрымаецца ў найбліжэйшыя гады, нам важна, каб Беларусь захавала хаця б нейкі ўзровень незалежнасці.

Магчыма, на перамовах закрануць тэму геапалітычнага статусу Беларусі, бо гэта важнае пытанне бяспекі Балта-Чарнаморскай прасторы - для Балтыі, Польшчы, Украіны. Для нас, украінцаў, беларускае пытанне - гэта пытанне нумар два пасля расейскай агрэсіі.

Нам патрэбная свабодная, дэмакратычная Беларусь, якая будзе хаўрусніцай Украіны. Гэты натуральны стан для Беларусі, бо яна заўсёды знаходзілася ў еўрапейскай, Балта-Чарнаморскай цывілізацыйнай прасторы. Калі не ўважаць часы Расейскай імперыі і раней пад Ардой, тысячагоддзі да гэтага, гэта заўсёды быў еўрапейскі кантэкст. Таму, яшчэ раз падкрэслю, свабодная, незалежная, дэмакратычная Беларусь з'яўляецца нацыянальнай цікавасцю для Украіны.

- Мы бачым, што еўрапейскія краіны зараз сталі больш кансалідаванымі. Ці можа з'явіцца ў іх нейкая агульная і жорсткая пазіцыя ў пытанні рэжыму Лукашэнкі і ўвогуле, ці паўплывае фактар моцнай Еўропы на Беларусь?

- Так, мы сапраўды бачым, што пазіцыя Еўропы пачынае фармавацца, праходзяць сустрэчы кіраўнікоў штабоў еўрапейскіх дзяржаў без удзелу ЗША.

Іншага не магло быць у сітуацыі, калі Амерыка заявіла: «Усё, мы адыходзім ад вас».

«Краіны гэтай «першай хвалі» больш за ўсіх зацікаўленыя ў тым, каб змяніць або зрушыць рэжым Лукашэнкі».

У гэтым кантэксце варта звярнуць увагу на так званую Балта-Чарнаморскую прастору, Міжмор'е, - гэта краіны ад Арктыкі да Чорнага мора: Фінляндыя, Швэцыя, Нарвегія, Данія, краіны Балтыі, Польшча, Украіна, Румынія. Гэта краіны «першай хвалі», якія знаходзяцца пад наўпроставай пагрозай з боку Расеі.

І, вядома, Беларусь тут гуляе ключавую ролю: праз яе Расея пранікае ў гэтую прастору. Краіны гэтай «першай хвалі», ці, скажам так, першага эшалона, размешчаныя побач з Расеяй, больш за ўсіх зацікаўленыя ў тым, каб змяніць або зрушыць рэжым Лукашэнкі, вырваць Беларусь з-пад уплыву Расеі. Іх інтарэс у гэтым відавочны.

Пры гэтым усе разумеюць, наколькі гэта цяжка без актыўнага ўдзелу беларускага народа. Трэба ясна ўсведамляць: можна садзейнічаць, можна дапамагаць, падтрымліваць добраахвотнікаў, надаваць інфармацыйную падтрымку беларускай апазіцыі, але без дакладнай гатоўнасці большасці беларусаў, якія знаходзяцца ўнутры краіны — нават калі зараз яны вымушаныя маўчаць, размаўляць толькі на кухнях, — нічога не атрымаецца. Павінна быць цвёрдая, ясная гатоўнасць.

Тут я хацеў бы падкрэсліць яшчэ адзін момант. Як бы банальна гэта ні гучала, лёс беларусаў - у руках саміх беларусаў. І тых, хто за мяжой, і тых, хто ўнутры краіны. Усе могуць вам дапамагаць і будуць дапамагаць, у тым ліку Украіна, але гэта, перш за ўсё, ваша праца.

Беларускай апазіцыі, лідарам і грамадскасці варта працягваць працаваць менавіта з гэтымі краінамі першага эшалона: размаўляць з імі, стукацца да іх, падкрэсліваць геапалітычную важнасць Беларусі і дамагацца, каб беларускае пытанне не знікала з парадку дня. Я мяркую, што гэта надта важна.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]