Уладзімір Фясенка: «Тэма Запарожскай АЭС узнікла ў Трампа нездарма»

Палітолаг падвёў галоўныя вынікі "тэлефоннай дыпламатыі" прэзідэнта ЗША.

Прэзідэнт ЗША Дональд Трамп заявіў аб фантастычных размовах з украінскім лідарам Уладзімірам Зяленскім і расейскім дыктатарам Пуціным.

Калі адкінуць уласцівую прэзідэнту ЗША стылістыку, што застаецца ў рэшце пасля гэтых перамоў? Пра гэта сайт Charter97.org пагаварыў з вядомым украінскім палітолагам, кіраўніком Цэнтра практычных палітычных даследаванняў "Пента" Уладзімірам Фясенкам:

- У рэшце мы бачым папярэднюю дамоўленасць аб частковым замірэнні на аб'ектах энэргетычнай інфраструктуры. Аднак паводле амерыканскай версіі (і Украіна гэта падтрымлівае) гаворка павінна ісці аб спыненні ўдараў па ўсёй інфраструктуры.

Уласна, галоўны вынік — працяг перамоў аб спыненні агню. Нейкіх іншых значных вынікаў у гэтай размовы не было і, мяркуючы з усяго, тым, пра якія стораны не дамовіліся, было значна больш.

Трамп згадваў тэму Запарожскай АЭС, але расейская старана гэтага не пацвярджае. Разыходжанні паміж расейскай і амерыканскай версіямі пра змест размовы паказваюць, што было нямала прапаноў і прэтэнзій Пуціна, на якія амерыканскі бок не адказаў. Але, відаць, ключавая ідэя Трампа - дастаткова хутка дамовіцца аб поўным спыненні агню - таксама не атрымала пацвярджэння з боку Пуціна.

Абедзве стараны пагадзіліся працягваць перамовы, што і з'яўляецца галоўным вынікам дамоўленасці. Напраўду гэтая размова паказала адрозненні інтарэсаў Трампа і Пуціна.

Трамп хоча хуткага міру шляхам спынення агню, а Пуцін хоча дабіцца капітуляцыі Украіны, таму ён зацікаўлены ў працягу вайны альбо ў тым, каб прымусіць Украіну хаця б да частковай капітуляцыі, прызнання сваіх патрабаванняў праз ціск Трампа. Гэтай мэты Пуцін не дасягнуў, але намаганні свае працягвае.

- Учора ў размове паміж Зяленскім і Трампам узнікла Запарожская АЭС. Гэта ідэя самога Трампа? Ці нейкі пас з боку Пуціна?

- Пуцін наўрад ці зацікаўлены нешта аддаваць, наадварот, ён хоча легалізаваць тое, што захапіў ва Украіне. Яму мала проста спынення агню, факта таго, што акупаваныя тэрыторыі застануцца пад кантролем РФ.

Ён хоча легалізацыі, каб Украіна пагадзілася на прызнанне расейскага статусу над акупаванымі і анэксаванымі тэрыторыямі. На што Украіна, вядома ж, не згаджаецца. Пра гэта сказаў і прэзідэнт Зяленскі, і іншыя прадстаўнікі ўкраінскай дзяржавы. Тут адна з галоўных супярэчнасцяў у перамоўным працэсе.

Тэма Запарожскай АЭС абмяркоўваецца даўно, як мінімум з мінулага года, калі пачалі абмяркоўваць і публічна, і ў закрытым рэжыме статус Запарожскай АЭС, пытанні энэргетычнай і ядзернай бяспекі. Украіна гэтыя пытанні паставіла яшчэ ў 2022-ым годзе. Але аб Запарожскай АЭС, паводле розных звестак, перамовы ў тым ліку з МАГАТЭ, пачаліся летась. Афіцыйных пацвярджэнняў такіх кансультацый не было, але чутак шмат.

Мяркуючы з усяго, тэма Запарожскай АЭС узнікла ў Трампа невыпадкова. Адзін з украінскіх дэпутатаў прасоўваў у ЗША ідэю супольнага выкарыстання Запарожскай АЭС. Нібыта гэта ён прапаноўваў і Трампу, і Ілану Маску праз пасярэднікаў, каб Запарожская АЭС (найбуйнейшая АЭС у Еўропе) стала такім энэргетычным хабам для майнінгу крыптавалюта, а таксама для штучнага інтэлекту.

Магчыма, гэтая ідэя зацікавіла Трампа, яго асяроддзе. Трамп, які вельмі ласы на такія экстравагантныя бізнэс-праекты, напэўна гэтым зацікавіўся, паколькі тэма Запарожскай АЭС у яго выказваннях гучыць у кантэксце атрымання правоў ЗША.

Трамп, відаць, прапануе такую схему: дапамагчы вярнуць Запарожскую АЭС, але тады ЗША павінны атрымаць правы ўласнасці (незразумела, поўнасцю або часткова). Сама па сабе гэтая ўгода (як і з рэдказямельнымі металамі) выглядае вельмі неадназначна. Тут зноў праяўляецца драпежніцкі інстынкт Трампа. Ён не проста хоча весці перамовы аб міры, ён яшчэ хоча на гэтым і зарабіць, атрымаць дадатковыя актывы.

Не здзіўлюся, калі і правы на Запарожскую АЭС могуць разглядацца як частка няіснай пазыкі Украіны перад ЗША. Гэта тое, што Трамп навязвае грамадскай думцы.

Я пакуль скептычна стаўлюся да гэтай угоды. Па-першае, моцна сумняваюся, што Пуцін аддасць Запарожскую АЭС. Па-другое, гэтую ўгоду трэба неяк аформіць. Якім чынам? Пакуль цяжка сказаць, але відавочна, што Трамп мае цікавасць да гэтага актыву. Ён і Грэнландыю, і Канаду разглядае як патэнцыйны актыў.

На жаль, гісторыя з Запарожскай АЭС наглядна паказвае дваістасць намераў Трампа ў дачыненні да Украіны.

З аднаго боку, ён як бы жадае дапамагчы заканчэнню вайны, што само па сабе вельмі важна для нас. З іншага ж боку, відавочна хоча пажывіцца на Украіне, якая цяпер залежыць ад ЗША. Трамп хоча выкарыстоўваць гэтую залежнасць для атрымання часткі ўкраінскіх рэсурсаў.

- Ці ёсць шанец у гэтых перамоў выйсці на нейкія канкрэтныя вынікі?

- Шанцы ёсць, але пакуль вельмі нявызначаныя. Рэч у тым, што Пуцін відавочна хоча захаваць перамоўную перспектыву з Трампам, дамовіцца з ім. Матывы ў іх розныя. Трамп хоча дамовіцца з Пуціным, але для нас у гэтым выпадку важная менавіта матывацыя Пуціна.

Для таго, каб выйсці на нейкую больш значную, шырокую дамоўленасць з Трампам, Пуціну трэба пагадзіцца на спыненне агню ва Украіне.

І вось тут дылема для Пуціна: ён хоча і Украіну дабіць (ці хаця б дабіцца капітуляцыі), а для гэтага трэба працягваць вайну, і адначасова з гэтым яму вельмі важна дамовіцца з Трампам.

Магчымы кампрамісны варыянт. Не выключаю, што з пэўнымі агаворкамі, дадатковымі патрабаваннямі, якія ён выстаўляе, Пуцін можа пагадзіцца на спыненне агню (тым больш на 30 дзён), пры гэтым ён захоўвае магчымасць ціску на Украіну праз перамоўны працэс Трампа.

Іншая рэч, што тыя ўмовы, якія ён выстаўляе, у спыненні замежнай вайсковай дапамогі для Украіны, непрымальныя. Украіна на гэта не пагодзіцца, як не пагодзяцца як мінімум і еўрапейскія партнёры. Пра Трампа тут складаней сказаць.

Думаю, што вызначальны чыннік, які будзе ўплываць на магчымасць больш-менш устойлівага спынення агню, - гэта вайсковая сітуацыя. Калі расейскія войскі будуць працягваць наступальныя дзеянні, то імавернасць пагаднення аб спыненні агню будзе зніжацца.

Калі ж вайсковая сітуацыя стабілізуецца, ці ўдасца спыніць наступальныя дзеянні расейскіх войскаў не толькі на мяжы Сумскай і Курскай вобласці, але і на Усходзе Украіны, тады імавернаць падпісання пагаднення аб спыненні агню будзе больш высокай.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]